VEERTIGDAGENTIJD - De kracht van verhalen
21 maart - middenin de Veertigdagentijd - staat wereldwijd in het teken van verdraagzaamheid en de strijd tegen vreemdelingenhaat en discriminatie.
In een tijd om stil te staan bij onze relatie met God, met onszelf en met de medemens.
Liefde, gerechtigheid en solidariteit staan daarbij voorop.
Racisme is een van de grootste uitdagingen van onze tijd omdat het mensen verdeelt en ontmenselijkt.
Racisme verdeelt mensen en ontmenselijkt / Afbeelding Amrulqays Maarof - Pixabay
Historie versus herinnering
In het woord ‘historie’ herkennen we 'his story', het verhaal van een ander. Het is een objectieve weergave van gebeurtenissen, vaak vastgelegd in geschiedenisboeken en archieven. Historie probeert feiten te documenteren en te analyseren, vaak met een zekere afstandelijkheid.
Herinneringen daarentegen zijn persoonlijk, verhalen die we ons eigen hebben gemaakt. Ze zijn subjectief, emotioneel geladen en bepalen in grote mate wie we zijn.
Een voorbeeld van zo’n herinnering is de tekst die tijdens de sedermaaltijd bij het begin van het paasfeest door elke Jood luidop wordt voorgedragen: ‘Mijn vader was een zwervende Arameeër.’ Deze woorden zijn niet in de eerste plaats een historisch feit, maar een eigengemaakte beleving, alsof ze zelf uit Egypte zijn weggetrokken. Die toe-eigening maakt de herinnering krachtig en betekenisvol. Het is niet langer het verhaal van een ander, want je gaat zelf mee in dat verhaal.
De kracht van herinnering in de Bijbel
In de Joodse traditie speelt herinnering een centrale rol. Tijdens de sedermaaltijd wordt het verhaal van de uittocht uit Egypte niet alleen verteld, maar ook beleefd. De deelnemers plaatsen zichzelf in het verhaal, alsof zij zelf de slavernij hebben doorstaan en de bevrijding hebben meegemaakt. Deze herinnering is niet alleen een terugblik, maar ook een oproep tot actie en solidariteit.
Jezus van Nazareth, die zelf diep geworteld was in deze Joodse traditie, gebruikte deze herinnering om zich te verzetten tegen de verleiding van de macht. ‘Nooit meer Egypte,’ lijkt hij te zeggen. Hij weigerde zich te onderwerpen aan wereldse machten en koos ervoor om solidair te zijn met de minsten in de samenleving. Zijn leven en leer toonden een weg van bevrijding.
Herinnering en persoonlijke identiteit
Herinneringen zijn niet alleen collectief, maar ook persoonlijk. Ze vormen de basis van onze identiteit en beïnvloeden ons handelen. Iemand getuigd over zijn moeder, geboren en getogen in Breendonk. Haar verhalen over het kamp tijdens de Tweede Wereldoorlog, en beklijvende beelden uit een boek, maakten hem gevoelig voor totalitaire tendensen. Het bepaalde zijn wereldbeeld en richtte zijn handelen. Zoals hij verder zelf zegt: ‘Niet onze ouders, maar de verhalen die zij ons vertellen, maken ons tot wie wij zijn.’
Herinnering en solidariteit
Herinneringen kunnen ook een bron van solidariteit zijn. Tijdens beide Wereldoorlogen vluchtten veel Vlaamse gezinnen naar Frankrijk. Velen bleven later in contact met hun gastgezin, en nu, in opeenvolgende generaties, ontmoeten deze families elkaar nog steeds. Deze mensen, die de verhalen van hun voorouders hebben gehoord over de angst en onzekerheid van het vluchtelingenbestaan, zijn vaak de eersten die vandaag vluchtelingen verwelkomen en omarmen.
Voor hen zijn vluchtelingen geen bedreiging voor de culturele leefwereld, welvaart of veiligheid. In plaats daarvan zien zij hen als mensen die, net als hun eigen voorouders, op zoek zijn naar veiligheid en een beter leven. Zij zijn bereid hen meer dan bed, bad en brood aan te bieden.
Ze delen met hen de vruchten van hun arbeid, hun tijd en hun aandacht. Ze zien in hen geen vreemdelingen, maar broeders en zusters in nood. Het zijn herinneringen die hen inspireren tot solidariteit, tot gastvrijheid en tot menselijkheid.
Laten we solidair zijn met de minsten in onze samenleving en hen verwelkomen met open armen. Laten we de verhalen van onze voorouders gebruiken om een betere toekomst te bouwen, een toekomst waarin iedereen gelijkwaardig is en waarin racisme geen plaats heeft.
Trouw aan een gedeeld verhaal
In deze veertigdagentijd worden we uitgenodigd om stil te staan bij onze eigen herinneringen. Welke verhalen hebben ons gevormd? Welke gebeurtenissen hebben ons leven richting gegeven? En hoe kunnen we, net als Jezus, trouw blijven aan die verhalen en ons niet laten verleiden door macht, egoïsme of angst?
In deze veertigdagentijd worden we ook uitgenodigd om stil te staan bij ons gemeenschappelijk verhaal, veeleer in wat ons verbindt dan wat ons onderscheidt.
Toch zien we dat we als mens steeds weer onze verschillen met anderen sterk in de verf zetten. Als mensen heel hun identiteit ophangen aan het anders willen/moeten zijn dan een ander, dan maken we het onszelf onnodig moeilijk.
Zou het niet mooi zijn om bij een ontmoeting te vertrekken vanuit de bestaande gelijkenissen in plaats van de verschillen?
Als we nu eens starten met het zoeken naar wat ons verbindt in plaats van wat ons scheidt? Ik ben er zeker van dat we ons er dan veel sneller van bewust worden allemaal leden te zijn van eenzelfde familie.
U, God,
hebt ons gemaakt
naar uw beeld en gelijkenis.
Allen zijn we
broeders en zusters
van elkaar.
Maak dat wij ons
daar steeds meer
bewust van worden.
Dan verandert het aanschijn
van onze wereld
en komt uw droom uit.
Hits: 355