Een paradijs van bloemen ziet men spruiten, nabij de veldkapel...
Aldus een vers uit het bekende lied ... Geveld, maar in deze paastijd, in aanloop naar de meimaand, ontwaakt, herrijst Maria als ware en wenkt ons om met ons geloof naar buiten te komen. Dat lijkt deze foto te suggereren. Op vele plaatsen bestaat immers nog de volgehouden maar toch teruglopende traditie om in de meimaand, in groep de rozenkrans te bidden aan een van die vele veldkapelletjes. Op het eerste gezicht lijken ze in het landschap, als klein historisch erfgoed, de stille getuigen te zijn van een verleden zonder veel toekomst. Die zwakte is echter ook hun kracht omdat ze de veruitwendiging zijn van een diepgewortelde volksreligiositeit.
De mens is meer dan z'n verstand. Hij handelt vaak vanuit z'n gevoel, verbeelding, intuïtie, angst of vreugde. Vele uitingen van volksdevotie leunen daar nauw bij aan. Die kende vroeger een hoge vlucht in de vorm van novenen, processies, confrerieën, congregaties allerhande ... Merkwaardig weet dat volksgeloof zich in vele gradaties aan te passen aan onze snel veranderende samenleving. In warenhuizen vind je vandaag een heel gamma van noveenkaarsen. Bedevaarten kennen nog steeds bijval. Al is het dan wel meer en meer in de vorm van religieus toerisme. Zo is Lourdes na Parijs de meest drukbezochte stad van Frankrijk.
Maar wat met onze veldkapelletjes?
Vele eigenaars – jong en oud – zijn heel trots op hun kapelletje. Velen zijn zelfs openlijk niet meer kerkelijk maar aan 'hun kapel' mag niet geraakt worden. Heel wat kapelletjes kennen nog devotiepraktijken. Ze worden vooral individueel bezocht. Mensen komen er een kaars branden of leggen er bloemen neer. Aan sommige wordt nog collectief gebeden vooral dan in de mei- en de oktobermaand of naar aanleiding van een Mariafeest.
Wel heel bijzonder is dat er in onze provincie in de periode 1990-2005 er nog maar liefst 170 nieuwe kapellen zijn bijgekomen op een geregistreerd totaal van 2530. Zeer divers van vorm, van toegankelijke kapellen, over mijtervormige nis- en muurkapellen tot de eenvoudige staakkapel. Het gaat dan telkens om van de openbare weg zichtbare en bereikbare kapellen. In werkelijkheid zijn er nog veel meer: boom- en gevelkapellen, klooster-en ziekenhuiskapellen, grotten ...
Alleen al op het grondgebied van de fusiegemeente Ieper zijn er volgens dat criterium 96 geteld: 22 in Boezinge, 3 in Brielen, 5 in Dikkebus, 7 in Elverdinge, 6 in Hollebeke, 19 in Ieper, 4 in Sint-Jan, 17 in Vlamertinge, 6 in Voormezele, 4 in Zillebeke en 3 in Zuidschote. Voor de fusiegemeente Langemark-Poelkapelle 44, waarvan 4 in Bikschote, 28 in Langemark en 12 in Poelkapelle. In de fusiegemeente Zonnebeke zijn er zo een vijftigtal geteld: 11 in Beselare, 4 in Geluveld, 20 in Passendale, 4 in Zandvoorde en 11 in Zonnebeke zelf.
Het leeuwendeel van deze kapellen is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes, afnemend in mindere mate aan O.L.Vrouw van Banneux, Fatima, van La Salette, van Medjugorje en Pellevoisin. Een hele reeks kapellen is ook toegewijd aan O.L.- Vrouw gekoppeld aan een plaatsnaam, bv. O.L.Vrouw van Thuyne (Ieper), van de Hallebast (Dikkebus) ... of aan een eigenschap, bv. O.L.- Vrouw van Altijddurende Bijstand, van Zeven Smarten, van het Heilig Hart ...
En wat met de Mariaverering in onze huidige samenleving?
Na het tweede Vaticaans concilie kende de volksdevotie een grote terugval. Van de vroegere heiligenverering bleef niet zoveel over. Wat rest kleurt eerder als plaatselijke folklore. Alleen de Mariadevotie houdt enigszins stand. Nieuwe inzichten in de rol en de betekenis van Maria brengen ons terug bij de Moeder Gods uit het evangelie. Dit vraagt een sober en eenvoudig geloof in de helpende kracht van de Maagd Maria.
Kapel en samenleving
Ook grote stromingen in het sociale, economische, maatschappelijke en religieuze leven of ingrijpende gebeurtenissen waren door de eeuwen heen niet zonder gevolgen voor de volksdevotie en hebben de aard en de verspreiding van kapellen altijd enigszins beïnvloed. Zo kregen tijdens en een korte tijd na de Middeleeuwen de devotionele praktijken in kerk en kapellen een overdreven karakter. In de 15de eeuw kwam daar, door toedoen van het humanisme, een felle reactie op die ten slotte zou uitmonden in de Beeldenstorm (1566). Dat betekende het einde van heel wat kapellen, heiligenfeesten, ommegangen en processies.
De Contrareformatie, onder impuls van het concilie van Trente (1545-1563), zal zich dan weer afzetten tegen de invloeden van de Reformatie. In de eerste helft van de zeventiende eeuw zal de kerkelijke overheid proberen, en met succes, de vele devoties in kerken en kapellen te herstellen. Veel mirakellegenden stammen dan ook uit die periode. In de tweede helft van de 19de en de eerste heft van de 20ste eeuw krijgen we opnieuw n.a.v. meerdere verschijningen (o.a. La Salette, Lourdes, Fatima, Beauraing, Banneux ...) opnieuw een opstoot van nieuwe kapellen. Het grootste deel van onze oudste, nog bestaande kapellen dateert trouwens uit die periode.
Ook de cholera (1866) en meerdere tyfusepidemieën waren aanleiding tot een nieuwe golf van kapelletjes. En uiteraard hebben ook beide wereldoorlogen gezorgd voor een enorme groei van het aantal kapelletjes. Volledigheidshalve moet hieraan worden toegevoegd dat die oorlogen, vooral WO I, ook heel wat kapelletjes deden sneuvelen. Een aantal werd na de oorlog nooit meer heropgebouwd. ‘Den Grooten Oorlog’ brengt ons tenslotte naar Zonnebeke, naar de Frezenbergstraat, naar de koortskapel van de Westhoek, die door toedoen van de Decanale Werken O.L.- Vrouw van Tuine en met de hulp van de leerlingen van 7BSO bouw van het VTI Ieper gerenoveerd en binnenin een grondige facelift onderging. Momenteel zijn nog omgevingswerken aan de gang die de toegankelijkheid verder zullen faciliteren. We volgen het verder op en komen bij een feestelijke heropening hier zeker op terug.
Hits: 3676