OECUMENE, samen op het pad van het evangelie
Tijdens de derde week van januari wordt er traditiegetrouw een hele week gebeden voor de eenheid onder alle christenen. Vermits we in Ieper, sinds 1986, ook een oecumenische beweging kennen, willen wij dit jaarlijkse gebeuren even in de kijker zetten. Maar wat is dat nu ‘oecumene’? En hoe spreek je dit woord nu eigenlijk uit?
Kijken we even bij Wikipedia. Dan lezen we dit: ‘Oecumene’ is afgeleid van het Griekse woord oikoumenè dat wil zeggen ‘de bewoonde wereld’. Met deze term wordt gewoonlijk een groeien naar religieuze eenheid aangeduid. In de brede betekenis kan dit gezien worden als een streven naar wereldwijde religieuze eenheid (eenheid van alle christelijke kerken). Oecumene bevordert de eenheid, samenwerking of het onderlinge begrip tussen de diverse religieuze groepen of denominaties binnen een religie.
Allemaal goed en wel, maar wat betekent dit nu concreet? We gaan daarom ons licht even opsteken bij Ghislain Lacante, die zelf al vele jaren lid is van de oecumenische groep in Ieper en sinds 2003 er zelfs de voorzitter van is.
K&L: We mochten reeds meermaals bij jou aankloppen om info te vernemen over de oecumenische werking in Ieper. Kan je voor onze lezers nog eens een kort overzicht geven van het ontstaan van de verschillende christen kerkgemeenschappen doorheen de geschiedenis?
Wel zoals je weet, zijn er, vanaf de reformatie in 1517 – grotendeels op gang gebracht door Luther en Calvijn – heel wat groepen christenen zich gaan afscheiden van de kerk van Rome en hun eigen weg gegaan. Ze protesteerden tegen de paus en ze gingen niet altijd akkoord met de gang van zaken binnen de katholieke kerk van toen, die volgens hen zich steeds verder van het evangelie verwijderde. Daarom werden ze met het verzamelwoord ‘protestanten’ genoemd. Binnen deze groep van protestanten ontstonden op hun beurt weer subgroepen, de ene al strenger dan de andere in het volgen van regels en gewoonten.
Naast de protestanten hadden we eerder al een scheuring tussen de oosterse en westerse katholieke kerk gekend, nl. het schisma van 1054 met de opkomst van de oosterse-orthodoxe kerk. Toen splitste de kerk zich in een oosterse kerk o.l.v. de patriarch van Constantinopel en de westerse kerk o.l.v. de paus van Rome. Ook binnen de oosterse orthodoxe kerken zijn er eveneens veel splintergroepen, de ene gebonden aan de Grieks-orthodoxe kerk, anderen aan de Russisch-orthodoxe kerkgemeenschappen en zo verder.
Vergeten we natuurlijk niet dat er ook een Anglicaanse kerk is. Omstreeks 1534, in de tijd van de reformatie, ontstond er een politieke strijd tussen Henry VIII van Engeland en de Paus van Rome. Deze koning zorgde ervoor dat er in Engeland een eigen kerk werd gesticht en dus gescheiden van de kerk van Rome.
K&L: Is er dan ooit een kans dat al die verschillende groepen en subgroepen ooit eens weer één kerkgemeenschap worden? Dat lijkt ons onbegonnen werk.
Uiteraard is dit geen eenvoudige taak. Naast de vele jaren dat die kerken, zelfs letterlijk, met getrokken messen tegenover elkaar stonden en er bloedige godsdienstoorlogen uitgevochten werden, zijn er natuurlijk ook bij deze diverse kerken de vele verscheidenheden en eigenheden ontstaan. Zo kreeg elke kerk volgens een eigen inzicht, een zelfstandig theologisch en pastoraal denken. Er is echter wel één groot lichtpunt, waar we ons gezamenlijk kunnen aan optrekken waartoe we ons samen kunnen oriënteren en waar we het met zijn allen over eens zijn.
K&L: Dus toch? Verklaar je nader.
Wel het is duidelijk dat we ons allemaal christenen mogen noemen, tot welke soort kerkgemeenschap we dan ook mogen behoren. En leven als een christen betekent dat je je laat inspireren door die man uit Nazareth, Jezus Christus. We vertrekken allemaal van hetzelfde woord dat we vinden in de bijbel. We inspireren ons allen naar het voorbeeld van Jezus. Zijn Licht is als een baken waarop we ons allen oriënteren.
(Viering 2019; v.l.n.r. Deken Roland Hemeryck – Ds Raymond Hausoul – Churchwarden Patricia Hawkins – Ds Eleonora Hof – Vader Pius Pauwelijn)
K&L: Ja, dat wel maar je zegt het: die vele kerkgemeenschappen hebben toch allemaal verschillende tradities, diverse liturgievormen, andere gewoonten enz. Hoe rijm je dat samen?
Wel ja dat klopt. Nemen we bij voorbeeld de situatie hier in Ieper. Op de eerste plaats zijn er katholieken, maar ook protestanten, evangelisten en anglicanen. In samenwerking met de orthodoxe kerk in Kortrijk hebben we ook daar bindingen mee. En ja, iedere kerk heeft zo zijn eigenheid rond dit evangelisch leven. Dit uit zich op allerlei diverse manieren. In de ene kerk vind je geen beelden, in een andere valt de nadruk meer op bijbellezingen, in weer een andere staat de iconografie centraal of gaat het vooral om de symboliek in de liturgie en zo meer.
Met enige goede wil vinden we elkaar zowel letterlijk als figuurlijk. Kijk, ik durf dat nogal eens vergelijken met een GPS-systeem. Als je in de navigatie van de auto een bestemming intypt, een doel voor ogen hebt, dan kan je kiezen tussen een weg met of zonder snelwegen, met of zonder tolwegen, de kortste weg, de snelste weg enz. Maar om het even wat je kiest, je komt zeker ter bestemming. Welnu als we het evangelie voor ogen houden en ons in de voetsporen van Jezus plaatsen, dan komen al die verschillende kerkgemeenschappen met hun verschillende werkwijzen en visies op een zeker moment toch allemaal uit bij hetzelfde doel en daar ontmoeten we elkaar dan heel zusterlijk en broederlijk.
Dat is wat wij in Ieper al vele jaren betrachten, aanvankelijk eerder moeilijk en stroef, maar door de jaren heen ervaren we steeds meer broederlijkheid onder elkaar en ontstaat er, via allerhande initiatieven, een groeiende band. Eén voorbeeld uit een ganse reeks: vanuit een katholiek initiatief ‘het leerhuis’ komen christenen uit verschillende kerken geregeld samen rond eenzelfde Bijbeltekst om er van gedachten te wisselen en er zich in te verdiepen.
K&L: Bestaat niet het gevaar dat de ene kerk zich superieur of beter acht dan de andere?
Tja, ik begrijp heel goed wat je bedoelt. Maar als er een kerk die toer opgaat, dan is ze duidelijk een andere weg aan het bewandelen, zeker niet die van de oecumene, en liet ze de keuze voor het evangeliepad vallen.
K&L: Daar er steeds minder kerkgangers zijn, zou het dan niet goed zijn dat samenwerking tussen al die verschillende kerken ietwat sneller verloopt?
Je hoort af en toe wel eens iemand zeggen dat het inderdaad allemaal veel te traag gaat en we al lang best weer één grote eenheidskerk werden. Deze gedachtegang groeit wel, maar zoals zo vaak in de kerk, volgen de verantwoordelijken niet altijd even snel de basis. Maar de weg van de standvastigheid zal toch wel één en ander doen bewegen.
K&L: We wensen de oecumenische werkgroep in Ieper veel wind in de zeilen.
Dank je wel. Mag ik misschien nog even dit: hierbij een uitnodiging voor jou en alle lezers van Kerk & leven en iedereen die vrede en eenheid onder alle christenen verlangen. Op zondag 26 januari 2020 om 18.00 u. bidden we voor de eenheid onder alle christenen in de kerk van OLV-Middelares (Capucienenstraat 48 Ieper). Dit doen we samen met vijf verschillende kerkgemeenschappen: Pastorale Eenheid Onze-Lieve-Vrouw van Vrede Ieper – Anglicaanse Kerk – Protestantse Kerk Ieper - Evangelische gemeente de Hoeksteen – in vriendschap verbonden met de Orthodoxe Gemeenschap Kortrijk.
Van harte welkom.
Dit jaar staat gastvrijheid centraal tijdens de Gebedsweek voor de Eenheid van de Christenen (18-25 januari).
‘Ze toonden ons buitengewone vriendelijkheid’ (H. 28,2)
vormt de basistekst voor de internationale gebedsweek voor de eenheid van de christenen. Hierin beschrijft de auteur Lucas de laatste reis van Paulus, waarin hij gevangen meegevoerd wordt naar Rome. Het schip vertrekt uit Kreta en vaart op de Middellandse Zee waar het schipbreuk lijdt. Toch komen alle opvarenden veilig aan land op het eiland Malta. Daar worden ze opgevangen en buitengewoon gastvrij ontvangen. Er worden vuren aangestoken, waar ze zich aan kunnen warmen en waarrond ze eendrachtig samen zitten. Door de prediking van Paulus wordt het eiland gekerstend.
Ook nu nog ligt Malta op het kruispunt van beschavingen en via vele handelscontacten is er een diverse aanwezigheid van godsdiensten en kerken. Door de aankomst van vluchtelingen is dit de voorbije jaren nog toegenomen. Altijd is de Maltese cultuur gekenmerkt door een houding van gastvrijheid en openheid. Hierdoor zijn de oecumenische contacten en initiatieven er goed aanvaard en verspreid.
Oecumenische gesprekken starten pas als kerken hun deuren voor elkaar openen. Zo kunnen christenen bij elkaar op bezoek gaan. Hieruit groeien intense contacten, waarbij kerken elkaar inspireren. In het bisdom Brugge bestaat de oecumenische studie- en werkgroep, die bestaat uit 35 leden afkomstig uit verschillende christelijke kerken. Op tal van plaatsen in ons bisdom(Brugge, Disksmuide, Ieper, Knokke, Kortrijk, Oostende, Roeselare en Waregem) gaan oecumenische gebedsdiensten door tijdens deze gebedsweek voor de eenheid.
Hits: 4021