Bidweek voor de eenheid van de christenen
Sinds 1908 vindt van 18 tot 25 januari de gebedsweek voor de eenheid onder de christenen plaats. Net zoals bij andere themaweken en -dagen bestaat het risico dat de oecumene buiten die periode naar de achtergrond verdwijnt. Het dreigt een afvinkvakje te worden op de jaarlijkse to do-lijst, waarna we overgaan tot de orde van de dag of andere aandachtspunten. Plicht vervuld, tot volgend jaar. Toch is dat christelijke eenheidsstreven geen bijzaak maar een permanente prioriteit. Geen van de vele opties, maar een fundamentele opdracht niet alleen voor de bisschoppen maar bij uitbreiding ook voor alle gelovigen. Oecumenische samenwerking en toenadering zijn essentieel voor de geloofwaardigheid van het christendom. We zien dat in deze tijd het voor mensen almaar minder belangrijk is tot welke kerk zij behoren, maar wel of zij al of niet gelovig zijn. In de plaatselijke oecumenische werkgroep, het periodiek samen vieren, gezamenlijke evenementen als de Passietocht, een tweejaarlijks leerhuis in geloof, het steunen van diaconale projecten mag je gerust met respect voor elkaars charisma’s en eigenheden ook in Ieper het embryo zien van een oecumenische parochie.
Wat is oecumene?
Eerst en vooral een moeilijk woord,… veelal uitgesproken als: uikuuméne of oikoeméne. En het wordt ook nog eens verschillend uitgelegd. Bijvoorbeeld als een beweging voor alle religies op een hoop, een streven naar een wereldreligie, of één kerk voor alle christenen. Wellicht is het beter en realistischer om in de praktijk te gaan staan en te spreken over het ontmoeten, leren kennen, waarderen en het samenwerken tussen de verschillende christelijke kerken en groepen.
Om het te zeggen met een uitspraak van de pionier van de oecumenische beweging kardinaal Mercier (1851-1926), die je kunt lezen in zijn grafkapel in de kathedraal van Mechelen: “Je moet elkaar kennen om elkaar te beminnen. Je moet elkaar beminnen om tot eenheid te komen. Je moet elkaar benaderen met grote eerbied”. Of zoals Thomas Halik verwoordt in zijn boek ‘Geduld met God’, blz. 84: “Oecumene is voor mij nooit een weg naar eenheid of eenvormigheid geweest die zou vragen om verloochening, onderdrukking en verkwanseling van zoveel charismatische verschillen tussen beide, maar een broederlijke ontmoeting in vreugde en respect, met erkenning van de inspirerende en verrijkende verscheidenheid van gaven.”
We kunnen ons ook spiegelen aan een intentieverklaring uit 2018 van de Mechelse christelijke kerken waarin zij stellen en zich engageren:
Omdat Christus heeft gebeden: ‘opdat zij één zijn’
– Kiezen wij voor eenheid
omdat het onze gezamenlijke opdracht is het evangelie te verkondigen en een levengevende warme kerk te zijn voor mensen van vandaag.
– Kiezen wij voor eenheid in verscheidenheid
We zijn christenen die tot verschillende kerken behoren, met uiteenlopende geloofsuitingen en rituelen. We hebben verschillende achtergronden van cultuur en geschiedenis. We zijn het niet altijd en in alles met elkaar eens, maar kunnen niet zonder elkaar. We respecteren elkaars eigenheid en anderszijn.
– Kiezen wij tegen
onverschilligheid of minachting voor elkaar. We erkennen dat we in dit opzicht in het verleden niet altijd naar de geest van Christus hebben gehandeld. Daardoor hebben we onze opdracht om te getuigen van Gods liefde menigmaal verwaarloosd. We willen elkaar onbevangen de hand reiken.
We kiezen ervoor ons geloof met elkaar te delen, elkaar te bemoedigen en elkaar te stimuleren.
We willen elkaar oproepen om levengevende kerkgemeenschappen te zijn gedreven door Gods Geest.
– Kiezen wij voor dienstbaarheid
Als volgelingen van Jezus zijn we gegeven aan al onze medemensen. Daarom kiezen we ervoor als christenen ten dienste te staan van alle inwoners in deze stad.
Jezus’ gebed ‘dat zij allen één mogen zijn’ kan gemakkelijk worden misverstaan. Deze ‘eenheid’ is veel rijker en dieper dan uniformiteit zoals ook uit deze intentieverklaring naar voor komt. Ze gaat dus veel verder dan één geloof belijden en dezelfde religieuze praktijken beoefenen. Het gaat om de eenheid van geven en ontvangen. Het is de liefde die verschillen verwelkomt en omarmt. Jezus en de Vader zijn één, maar blijven van elkaar onderscheiden. De leerlingen, één met Jezus, behouden hun identiteit en eigenheid.
Broeder Roger Schutz van Taizé verkoos de term ‘verzoening’ te gebruiken boven die van ‘eenheid’. Daarmee onderstreepte hij dat een-worden een concreet werkwoord is dat zich vandaag, in het nu voltrekt. En geen abstracte utopie is in een onbereikbare toekomst. Een proces dat de Geest in ons ontplooit als wij ons hart hier voor willen openstellen.
Blijf in mijn liefde
Dan zal je veel vrucht dragen (Johannes 15,5-9)
is het thema voor de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen in 2021. Het materiaal voor deze oecumenische bidweek is deze keer voorbereid door zusters uit de oecumenische kloostergemeenschap Grandchamp in Zwitserland niet ver van Bazel. Een gemeenschap van vrouwen uit de Église Réformée de la Suisse francofone.
In de onrust van het Europa van 1938 schreef Geneviève Micheli, (1883–1961), weduwe en moeder van drie kinderen en mede-stichteres van Grandchamp deze regels die ook in de verscheurde wereld van vandaag relevant zijn:
“We leven in een tijd die zowel verontrustend als overweldigend is, een gevaarlijke tijd waarin er niets is dat de ziel beschermt (…) ik denk dat onze beschaving ten onder zal gaan aan de collectieve waanzin van lawaai en snelheid, waar niemand meer kan reflecteren (…) Wij Christenen, die de volle waarde van een geestelijk leven kennen, hebben een immense verantwoordelijkheid en moeten ons verenigen en elkaar helpen (…) om toevluchtsoorden van vrede te creëren, vitale centra waar de stilte van mensen het creatieve woord van God oproept. Het is een kwestie van leven en dood.”
Reeds in de achttiende eeuw begon een hervormingsgezinde Pinksterbeweging in Schotland te bidden voor alle kerken. Van katholieke zijde zou Paus Leo XIII een eeuw later de praktijk aanmoedigen van een ‘octaaf van gebed voor eenheid’ tijdens de Pinkstertijd. Het is in 1935 dat Abbé Paul Couturier in Frankrijk pleitte voor een ‘Week van de Eenheid’, de eenheid waarvoor Christus ook had gebeden (Johannes 17, 20-24). Deze praktijk nam een vlucht na het tweede Vaticaans Concilie. Sindsdien wordt het materiaal van die gebedsweek voorbereid door verschillende christelijke denominaties.
Een rijke oogst
Als thema voor de oecumenische bidweek 2021 werd voor de verbondenheid gekozen. In het hoofdstuk 15 van het Johannesevangelie vinden we het mooie beeld dat Jezus hiervoor gebruikt: ‘Ik ben de wijnstok, jullie de ranken; mijn vader is de wijnbouwer’. Bij de ranken maakt hij een duidelijk onderscheid tussen de vruchtbare ranken, die bijgesnoeid worden, en de onvruchtbare ranken, die weggesneden worden. Vruchtbaarheid vindt zijn oorsprong in de liefde. Liefde is altijd iets dat mensen verbindt. Uit liefde zijn we allen geboren.
Kan. Henk Laridon, voorzitter Oecumenische Studie- en Werkgroep West-Vlaanderen, verduideljkt verder:
Door bloedverwantschap zijn we met elkaar verbonden. Van familieleden die we waarderen en in het hart dragen zijn we graag familie. Het geeft ons een genoegen, vaak niet zonder enige fierheid. Bij het achterhalen van familieverbanden komt men wel eens in het gesprek uit op de zin: ‘Uiteindelijk we allemaal wel ergens familie van mekaar,…langs Adam rond’. Christenen behoren allemaal tot de christenfamilie, hoe verschillend ze ook zijn. 2021 jaar na Christus bestaat het christendom uit een bonte verscheidenheid aan kerken en gemeenschappen. Tussen die christenen zijn er soms grote verschillen. Maar ze zijn allemaal familie. ‘Langs Christus rond’, zijn alle gedoopte christenen familie van elkaar.
De jaarlijkse bidweek voor de eenheid van de christenen brengt dit onder de aandacht.
Bij ‘familie’ horen familiefoto’s. Telkens ik een foto zie van een oecumenische dienst, waarbij de verschillende voorgangers even poseren, heb ik een dubbel gevoel. Mijn eerste gevoel is een goed en positief gevoel: Mooi, prachtig…die christenen uit verschillende kerken slagen erin samen te komen en te bidden! Zoiets zou 50 jaar geleden zeker nog niet mogelijk geweest zijn. Maar een tweede gevoel is eerder negatief: Ze zijn nog altijd niet één! Er blijven verschillen en geschilpunten. Er is nog een weg af te leggen. Er is nog werk in het proces van één worden.
De oecumenische beweging is een lang proces. Pessimisten zien weinig vooruitgang en hebben vaak al de hoop op vereniging opgegeven. Optimisten, daarentegen, trekken zich op aan iedere nieuwe stap tot verzoening. Dat de oecumenische beweging in de voorbije decennia niet is stilgevallen is op zich al bemoedigend. Kardinaal Walter Kasper schreef in 2009 een boek over 40 jaar oecumenische dialoog. Hij koos voor de titel: ‘Een rijke oogst’. Op de voorpagina van de Nederlandstalige editie (Berne, media) prijkt een passende foto van een bloeiende wijngaard. Zo’n wijngaard uitbouwen vergt veel zorg en tijd. Het is een proces van jaren, precies zoals het oecumenisch proces.
Wie erin werkt heeft ijver en geduld nodig, continu en permanent. Pas op die manier kan er groei en vruchtbaarheid zijn. Bij zijn gebruik van het beeld insisteert Jezus op de intense band tussen rank en wijnstok, dus tussen de leerling en Jezus zelf. Hij zegt: ‘Als iemand in mij blijft en ik in hem, zal hij veel vrucht dragen… Als jullie in mij blijven in mijn woorden in jullie, kun je vragen wat je wilt en het zal gebeuren’. ‘Blijf in mijn liefde’, voegt hij er nog aan toe. Zelf blijft hij in de liefde van de Vader. Er is dus doorstromende en wederzijdse voeding en bevruchting, dankzij de liefde. Is die er niet, dan verdorren de takken. Een opdracht voor de oecumenische beweging is om niet te verdorren. Verdorren gebeurt wanneer een rank niet meer verbonden is en geen voeding meer krijgt.
Zo is het noodzakelijk dat alle christelijke kerken met de ene Christus verbonden blijven. ‘Los van mij kun je niets’, zei Jezus. De verbondenheid is essentieel. Geen enkele rank is uit zichzelf vruchtbaar. Zo is een christelijke kerk of gemeenschap, die zich isoleert en niet langer verbonden leeft, gedoemd te verdorren of te verworden tot een losse aparte sekte. In een kerk of gemeenschap die zich blijvend verbonden weet met Christus kan zijn liefde doorstromen. Dan groeit die in vruchtbaarheid, volgens het gebruikte beeld. Het feit dat alle gedoopte christenen en alle kerken hun voedingsbron in dezelfde Christus hebben maakt hen met elkaar verbonden. Het is goed om dat blijvend te beseffen. Iedere rank moet ook beseffen dat zij niet de enige rank is. Er zijn ook andere. Geen enkele rank is dezelfde, maar ze zijn alle gegroeid uit en aan dezelfde wijnstok. Het is de wijnbouwer een eer (v. 8) als de ranken goede vrucht dragen.
En wat vrucht voortbrengt, dat is de liefde. In die liefde, zo is de boodschap voor de leerlingen, moeten ze blijven! Eigen aan liefde is dat ze veel kan verdragen. Ze houdt vol, ondanks de bestaande verschillen. Liefde is maar blijvend als men ook kan verzoenen en onenigheden bijleggen. Het geldt voor individuen, maar ook voor groepen mensen. Kerken zullen het maar volhouden als er intern vergeving en verzoening is. Kerken zullen het met elkaar maar volhouden, als ze, over de verschillen heen, liefde en respect voor elkaar blijven betonen. Iedere vruchtbare rank is waardevol en draagt bij tot een goede en gezonde wijngaard. Zo heeft iedere christelijke kerk haar waarde. Meer zelfs, de ene kerk kan de andere stimuleren en helpen vruchtbaar te worden. Daarin zijn spiritualiteit en solidariteit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Elke christengemeenschap kan maar groeien als ze geworteld is in Christus. Dan is het een vreugde vast te stellen dat er vele christengemeenschappen zijn die groeien en bloeien. Dan kan het, naar de titel van het boek van Kasper, een ‘rijke oogst’ worden.
Gebed voor de eenheid
Bidden wij de Heer dat Hij ons helpt te begrijpen dat Liefde geen onderscheid maakt maar alles ziet als komend uit Gods hand en dus verbonden met elkaar (1Korinthiërs 13).
Drieëne God, Schepper en Vader,
Wij loven en danken U.
Uit liefde hebt U de wereld en ook ons geschapen.
Eenheid en liefde mogen wij erkennen in U,
Vader, Zoon en Heilige Geest.
Geef dat die eenheid en die liefde in ons mogen doorstromen.
Inspireer ons tot dialoog en ontmoeting.
Vergeef ons onze onenigheid en kortzichtigheid.
Vergeef ons onze eigenwijsheid en fanatieke gedachten.
Toon ons altijd weer Uw liefde.
Laat die ons vruchtbaar maken.
Moge ons zoeken naar verbinding en eenheid vruchten dragen.
Maak ons steeds weer aandachtig voor Uw woord.
Maak ons steeds bewust van onze verbondenheid in en door het doopsel.
Geef ons het goede gevoel van verbondenheid met Jezus Christus,
als ranken aan de wijnstok.
Laat christenen en kerken naar elkaar toegroeien.
Breng verzoening tussen mensen en volkeren.
Moge de verbondenheid van alle christenen bijdragen tot respect en vrede,
in onze omgeving en in heel de wereld,
tot Uw lof en eer.
Amen
Oecumenische werking in West-Vlaanderen
In het West-Vlaanderen bestaat de oecumenische studie- en werkgroep, die maandelijks samenkomt. Ze bestaat uit een 30 leden, afkomstig uit verschillende christelijke kerken. De bijeenkomsten kennen een vast stramien: gebedsmoment, broodmaaltijd en werkvergadering. Er is in de stad Brugge, in de Ezelstraat 83, een oecumenische kapel als bidplaats voor alle christenen. Tevens is er sedert 1979 de overzeese oecumenische link met de Engelse bisdommen Lincoln (Anglicaans) en Nottingham (Rooms-katholiek).
De oecumenische werking in West-Vlaanderen heeft een eigen weblog: http://kerkeninbrugge.wordpress.com Ook is er oecumenische info te vinden op de facebookpagina ‘Brugse kerken delen licht’.
Gezien de maatregelen omtrent het Covid-19 virus kunnen de gebedsmomenten tijdens de Oecumenische bidweek dit jaar niet fysiek plaatsvinden. Op een aantal plaatsen zullen ook diensten gestreamd worden, een zo'n dienst is de jaarlijkse dienst van de Sint-Michielsbeweging in de Sint-Michielskerk in Kortrijk die je dit jaar op woensdag 20 januari om 19.00 u. kunt meevolgen op de website van O.L.V. Groeninge.
Abrahams kinderen
Bovenstaand didactisch kunstwerk hangt in de Nieuwe Pastorie in de Stalijzerstraat 19 in de onmiddellijk buurt van de Magdalenakerk in Brugge. Bij toeval ontdekte Jozef Coulembier dat werk enkele jaren geleden en doet hier zijn verhaal.
Ik was in de pastorie voor een vergadering i.v.m. de gevangenis van Brugge en stond plots oog in oog met wat op een stamboom geleek. Ik vertelde wat ik gezien had aan mijn toenmalige overbuur Ghislain Lacante. Hij is nl. al jaren bezig met ‘Oecumene’. Dat zou hem zeker interesseren. Zijn reactie was dan ook meteen: “Daar moeten we eens met een groep naartoe, een leerrijke uitstap”.
Een jaar ging voorbij en wegens de corona-pandemie kwam het er niet van om enig initiatief te nemen. Op Kerstdag was ik met Francine in de lege straten van Brugge aan het wandelen. We kwamen als bij toeval voorbij langs de gesloten Magdalenakerk. Ik herkende onmiddellijk de Oude Pastorie. ’s Avonds onmiddellijk gegoogled en gevonden ( ik citeer): “De oude pastoriewoning naast de Magdalenakerk werd door YOT onder handen genomen en omgevormd tot een inspiratie- en ervaringsruimte, een oefenplek voor een brede groep mensen. De pastoriewoning krijgt zo een nieuwe maatschappelijke betekenis en vormt een tandem met de Magdalenakerk.” YOT staat voor Labo voor levensbeschouwing & ruimte voor perspectief. Ik contacteerde de coördinator, Koen Decorte, en vond enkele dagen laten de foto van ‘Abrahams kinderen’ in mijn mailbox. Dank je wel, Koen!
Even inzoomen op een stuk foto links onderaan. Alles begint bij aartsvader Abraham. In het Oude Testament (Gen. 16, 1-16) lezen we hoe Sarai de vrouw van Abraham hem geen kinderen kan schenken en hoe ze hem haar slavin Hagar als vrouw geeft. Zo werd Ismaël geboren. In Gen. 21, 1-14 bevalt Sarai van Isaak en wordt de slavin met haar zoon weggestuurd. Ismaël ligt volgens de traditie aan de basis van de Islam. Isaak, de erfgenaam van Abraham. Zo komen we bij Mozes om bij koning David uit te komen. Israël valt uiteen. Het zuidelijk rijk wordt door Babylonië verovert. Tijdens de ballingschap krijgt het Jodendom vorm. In dat Jodendom zijn er al snel verschillende strekkingen zoals de Farizeeën, Essenen … tot we bij Jezus komen. Na Jezus’ Verrijzenis, Hemelvaart en Pinksteren krijgt het Christendom veel navolging zoals we in de ‘Handelingen der Apostelen’ lezen..
Interessant op dit werk is dat ook de jaartallen erin verwerkt zijn op de horizontale lijnen.
Maar keren we terug naar het christendom. Al in de eerste eeuwen zijn er discussies over het goddelijke en menselijke in de persoon van Jezus Christus. Zo zijn er de Arianen en de Nestorianen. De eerste concilies brengen de standpunten niet altijd dichter bij elkaar, integendeel. De scheuring tussen het Oost- en West-Romeinse rijk wordt uiteindelijk bezegeld in enerzijds het ontstaan van de Orthodoxe Kerk en anderzijds de Katholieke Kerk, het eerste grote schisma in 1054. Dan volgen de afscheuringen van de Lutheranen en de Anglicanen in de 16-de eeuw. Met daartussen de zgn. sekten als Katharen en Waldenzen. Zo raakt het Christendom meer en meer verscheurt .
Die scheuringen zowel in Jodendom, als in Christendom en in de Islam zijn kenmerkend doorheen de geschiedenis die vertrekt van Abraham. Eén troost. We zijn alle kinderen van Abraham.
Wie het volledig werk in alle detail wil zien en even bestuderen kan het tijdens de gebedsweek komen bezichtigen in onze kathedraal of op de website. Erg leerrijk!
Hits: 3574