PINKSTEREN: het Feest van de Geest
Pinksteren - Fresco van Giotto di Bondone (c.1266-1337)
Op die eerste pinksterdag, zo’n 2000 jaar geleden, was het alsof er een tsunami van enthousiasme, vrijheid en vreugde over de volgelingen van Jezus werd losgelaten. Ze stonden gewoon ‘in vuur en vlam’, en dat vuur brandt tot op vandaag.
De verhalen over de eerste Kerk zijn zo verbluffend dat je bijna niet kan geloven dat dit ook echt zo gebeurde. Petrus en Paulus hebben, net zoals Jezus, blinden en lammen genezen en mensen uit de dood opgewekt. Paulus werd zelfs gestenigd in Lystra (vandaag in Turkije) en stond daarna weer op en wandelde gewoon verder. In de eerste Kerk leek niets onmogelijk. Mensen deelden hun bezittingen van harte met elkaar, verkochten zelfs gronden en huizen om het aan de armen te geven, waren niet bang voor gevangenis of dood.
Het contrast met de gemiddelde Kerk vandaag kan bijna niet groter zijn. Waar ergens zijn we met zijn allen van het pad afgeweken? Deze vraag moet elke rechtgeaarde christen bezig houden en prikkelen. Wat mankeren wij vandaag in onze kerken of in onze harten? Wat zijn we onderweg kwijt geraakt?
Godfried Bomans zei ooit: ‘Na het evangelie kwam de kerk: het transformatorhuisje aan de voet van de Niagara.’ De meeste moderne christenen zijn als mensen die naast een elektriciteitscentrale wonen, maar – door eigen stommiteit of onwetendheid – niet verbonden zijn met de stroomtoevoer. Ze zitten op een schatkist die ze nooit openen, en hebben dus geen besef van wat erin zit. Wie zelf niet geïnspireerd is, kan moeilijk inspirerend zijn.
Ook onze ganse materialistische en seculiere cultuur is natuurlijk niet erg ‘bevorderlijk’ voor een vitaal geloof. Iemand vergeleek het secularisme zelfs met een wolk gifgas – zoals in W.O. I – dat geloof verstikt. We klagen dat onze maatschappij lijdt aan ‘ondraaglijke lichtheid’, maar deze geestesarmoede hebben we met zijn allen zelf georganiseerd. In een cultuur waar consumentisme alle records breekt, wordt onze spirituele honger systematisch genegeerd, onderdrukt, gesmoord, vaak zelfs weggelachen of verdacht gemaakt.
Als er iets is waar deze hyperkinetische maatschappij schrijnende nood aan heeft, is het wel authentieke spiritualiteit en stilte. Er is zoveel lawaai om ons heen dat we deze stille stem in ons eigen hart niet eens meer horen, zoveel gejaagdheid dat we niet meer kunnen (of durven?) stilstaan bij de diepste vragen binnenin. Waarvoor doen we het eigenlijk allemaal?
Wat als we aan onze geest eens evenveel aandacht en zorg zouden besteden als aan ons lichaam en onze psyche? Maar wat is die ‘geest’ dan eigenlijk? De meesten denken dat psyche en geest samenvallen. Ze menen dat ze bv. door vriendschappen, hobby’s en cultuur hun geestelijke honger kunnen voeden. Toch is er een hemelsbreed verschil tussen beide.
Volgens het scheppingsverhaal blies God zijn Geest (of: zijn levensadem) in de neus van Adam, waardoor wij mensen een ‘aspiratie’ hebben naar God, een besef of bewustzijn van een hogere, transcendente wereld. Er moet méér zijn, een hoger doel, iets dat ons overstijgt en uiteindelijk zin geeft aan alles wat we hier doen.
Je geest voeden en ontwikkelen heeft alles te maken met gebed en het overstijgen van de directe materiële behoeften. Vasten bijv. helpt bij dit laatste: je zegt a.h.w. tegen je lichaam: “Jij hebt al méér dan genoeg aandacht gehad, wacht nu maar even: daar ga je heus niet van dood.” Pas wie in zijn geest diepere bronnen aanboort, ontdekt een hoger soort vreugde en geluk, diepere vrede en zekerheid, ware vrijheid. Zovelen kunnen daarvan getuigen.
Blaise Pascal (1623-1662) was een genie die al zijn lust in wiskunde en wetenschappen vond, totdat hij voelde dat zijn geest ondervoed bleef en hij iets wezenlijks mankeerde. Na een intense godservaring op zijn 31ste stond zijn geest a.h.w. ‘in brand’ en had hij eindelijk gevonden wat hij écht zocht.
Dokter Jan Vermeire (1919-1998) was een succesvolle arts en seksuoloog met een overvolle agenda. Pas na een gesprek met een oude dorpspastoor, ontdekte hij dat deze simpele man meer vrede en vreugde binnenin had dan hijzelf. Hij gooide radicaal zijn leven om, ging in de Marollen in Brussel wonen, stichtte Poverello (1976), en hervond een hoger levensdoel in dienst van de armsten.
Pinksteren gaat over een geestelijke opwekking uit de doden. De apostelen waren geen supermensen, en wij hoeven dat ook niet te zijn. Maar een simpele visser kan door de Geest wel een wereldverbeteraar worden.
Er is echter geen Pinksteren zonder Goede Vrijdag en Pasen: je kan niet herboren worden als je niet eerst sterft. De apostelen moesten doorheen een diep dal van het erkennen van het eigen failliet. Ze hadden Jezus in de steek gelaten en verloochend. Pas toen Petrus aanvaardde dat hij het zelf totaal verknoeid had, was hij bruikbaar voor God en betrouwbaar om de Geest te ontvangen. God kan zijn Geest niet geven aan iemand die deze hemelse krachten in blind, misplaatst zelfvertrouwen zal misbruiken. Maar anderzijds kan de grootste knoeier door Gods Geest, een wereldhervormer worden.
De profeet Ezechiël had al zes eeuwen tevoren een visioen gezien van een dal vol dorre, verdroogde doodsbeenderen. Maar toen de Geest van God erover begon te blazen, werden zij opnieuw tot levende lichamen en zelfs tot een machtig leger. De droogste woestijn kan tot een groene vallei worden. Ook als onze geest op sterven na dood is, ons hart kurkdroog en steenhard is, kunnen de ‘stromen van levend water’ van de Geest ze transformeren tot een fontein.
Pinksteren is een boodschap van hoop voor de meest onmogelijke omstandigheden. Trouwens, wat die ‘doodse kerken’ betreft is het vooral ‘het oude Europa’ dat daaraan lijdt. In andere continenten groeien ze als kool en zijn ze springlevend. En ook bij ons zijn er groepen en gemeenschappen die vonken van dat vuur hebben. Maar zulke berichten halen nooit het nieuws.
Pinksteren is terecht het ‘feest van de Geest’. Kunnen we daarom één dag per jaar niet eens ernstig stilstaan bij onze geestelijke honger, en onze diepere behoeften niet langer negeren? Ook onze psyche én ons lichaam zullen er véél beter bij varen.
Hits: 1776