"Zie hoe zij elkaar liefhebben..."

Laatst bijgewerkt: woensdag 18 mei 2022 Gepubliceerd: maandag 12 oktober 2020 Geschreven door Lode Caes

In iedere parochie is er een Samana-werking die chronisch zieke mensen en mantelzorgers nabij wil zijn.

"Zie hoe zij elkaar liefhebben": zo spraken – volgens Tertullianus – in de tweede eeuw de heidenen ontroerd over de eerste christenen-van-toen. Ook de Handelingen spraken voordien al hoe zij in de gunst stonden van heel het volk. Door de eeuwen heen ontwikkelde de naastenliefde zich in verschillende gestalten en modellen. Tweeduizend jaar later gaat dit verhaal nog altijd op voor christenen-van-nu. 'God gebeurt' nog altijd in de zorg voor de medemens. N.a.v. van de Dag van Chronisch Zieke Mensen vertelt Ria Coulembier hoe SAMANA en in concreto de Ieperse afdeling Sint-Pieter daartoe bijdraagt.

400 jaar vóór Christus hield Confucius in China zijn volgelingen voor : "Doe niet aan een ander wat je niet wil dat ze jou aandoen". Jezus formuleerde het positiever : "Bemin je naaste zoals jezelf." Op de vraag wie die naaste dan wel mocht zijn, parabelde Jezus het voor zichzelf sprekende verhaal van de 'Barmhartige Samaritaan'. De les uit die parabel wordt nog versterkt door Zijn oproep om zelfs je vijanden te beminnen. Zelf vergaf Hij – tijdens Zijn doodstrijd aan het kruis – Zijn vijanden : "Vergeef het hen, want ze weten niet wat ze doen". Dat staat in schril contrast met het toen in zwang zijnde "Oog om oog, tand voor tand!"

Niet te verwonderen dat de mensen, die de eerste christenen gadesloegen, opmerkten dat ze zo goed voor elkaar zorgden. Hiermee volgden ze het voorbeeld van Jezus die al weldoende rondging. Meer nog, Hij genas zieken, dreef duivels uit en kwam op voor de zwakken en miskenden. Hij hield ons de zeven werken van barmhartigheid voor : hongerigen spijzen, dorstigen laven, naakten kleden, vreemdelingen herbergen, zieken bezoeken, gevangenen bezoeken en doden begraven. Al die zaken vormen het uithangbord van de ware christen.

De geschiedenis leert ook op vandaag nog hoeveel caritas er tot stand kwam tussen geloofsgenoten in lokale gemeenschappen, kloosters en abdijen. Eerst op kleine schaal, ingaand op de plaatselijke noden, maar meer en meer ook georganiseerd in armenzorg, ziekenzorg, onderwijs en zielenzorg.

In de vorige eeuw was er sprake van verregaande verzuiling van de maatschappij waarbij de christelijke zuil het leeuwenaandeel van deze viervoudige zorg op zich nam. Zo was er sprake van de christelijke mutualiteiten (CM) met daaarnaast nu ook socialistische, liberale, Vlaamse en neutrale mutualiteiten zijn. Idem voor het onderwijs, de geestelijke gezondheid en de initiatieven om de armoede te bestrijden. Er komt ook meer differentiatie in de zorg. Zo is er 'Kom op tegen kanker', 'de Dag van de Jongdementie', 'de Dag van de Chronisch Zieken', 'de Dag van de Migrant en Vluchteling' enz. ...

Boost in tijden van corona

De ziekenzorg in het algemeen kreeg een niet te miskennen boost sinds de corona-crisis. Plots werd men zich bewust van welke meerwaarde die ziekenzorg in onze maatschappij vertegenwoordigt. Uitgerekend de trekkers van de 'Witte woede' kregen ongevraagd, elke avond, om 20h00 overal applaus terwijl wapperende witte lakens er telkens weer aan herinnerden hoe dankbaar we zijn voor zorg- en verpleegkundigen, dokters, ziekenverzorgers-in-het-algemeen en ziekenhuizen en woonzorgcentra in het bijzonder.

We kennen de verhalen van eenzaamheid wegens geen bezoek tijdens de 'lockdown' en ook daarna wegens de 'social distancing' en het mondneusmasker en vooral omwille van de angst. Daarna moesten we in onze 'bubbel' blijven en toen mochten we een beperkt aantal mensen tot onze bubbel toelaten. Oma's, opa's en bewoners van rusthuizen moesten het hebben van balkon- en raambezoek. Ook zieken mochten niet bezocht worden. En wie getest moest worden, kreeg het bezoek van een in-ruimtevaartpak-verklede verpleegkundige of dokter, zeg maar de ziekenzorg in corona-verpakking.

Aandacht voor mantelzorgers

Maar er is meer. De zorg om zieken, om oudere mensen, om mensen met een beperking enz. is niet alleen de verantwoordelijkheid van het verplegend personeel. Er zijn ook de vele vrijwilligers die een handje – soms een zeer grote hand – toesteken in het huishouden, boodschappen doen, taxi spelen enz. Dat zijn de 'mantelzorgers'. In veel gevallen familieleden die klaar staan voor hun hulpbehoevende ouders, een zieke partner, een ziek kind – en bij uitbreiding – een arme of een vluchteling. Ook die mantelzorgers verdienen onze erkenning en waardering, een steuntje in de rug, een attentie. Ook zij hebben nood een onze zorg.

De Dag van de Chronisch Zieke Mensen

Ieder jaar op de tweede zondag van oktober is er 'De Dag van de Chronisch Zieke Mensen', een initiatief van SAMANA. Dit jaar was dit op 11 oktober. De aandacht ging uiteraard naar chronisch zieken en mensen met een lichamelijke beperking, maar evengoed ook naar vrijwilligers en mantelzorgers.

Samana Ieper-Sint-Pieter

Maar laten we eerst even stilstaan bij SAMANA. Samana heeft afdelingen in alle Vlaamse provincies. Samana West-Vlaanderen begeleidt de afdelingen van West-Vlaanderen en dus ook de verschillende afdelingen in Ieper. Zo is Ria Coulembier sinds 1992, voorzitter van Samana Ieper-Sint-Pieter. Ze vertelt ons wat over de werking van Samana.

Samana is een vereniging waarin chronisch zieke mensen, zorgbehoevende personen en gezonde mensen het voor elkaar opnemen. Samana is gegroeid uit 'Ziekenzorg CM'. Samana Ieper Sint-Pieter telt momenteel 15 vrijwilligers waarvan er 11 op huisbezoek gaan bij langdurig zieken en hun huisgenoten. Meestal zijn die laatsten ook mantelzorgers die bewonderenswaardig werk leveren wat soms heel zwaar kan wegen. De huisbezoeken dienen dus ook om de vrijwilligers en mantelzorgers een hart onder de riem te steken.

Naast het huisbezoek organiseren we ook ontmoetingsnamiddagen, uitstappen en feestjes, aangepast aan de mogelijkheden van de mensen. Desnoods worden ze thuis afgehaald. Zo'n ontmoetingsnamiddag kan heel gevarieerd ingevuld worden : een vorming (bv. informatie over de rechten van de mantelzorger of een uiteenzetting over 'valpreventie'), een ontspanningsnamiddag (bingo, quiz, zang,…), een uitstap (wandeling, bedevaart, bezoek aan een hoeve), museumbezoek, tentoonstelling, toneel,… Als we kunnen, dan feesten we zoals met Nieuwjaar of met Pasen. In de Paas-eucharistieviering wordt gelegenheid geboden om de 'ziekenzalving' te ontvangen. Het is steeds een intense viering waarna we samen aanschuiven aan een gezellige koffietafel. Natuurlijk wordt ook de 'Dag van de Chronisch zieke mensen' gevierd, telkens op de tweede zondag van oktober.

Met de uitbraak van het corona-virus viel alles stil. Tijdens de lockdown konden we enkel contact hebben met mekaar via de telefoon of via een briefje in de bus. Later kon het ook met een babbeltje aan de deur, en dit op voldoende afstand. En nu mogen we al op huisbezoek gaan mits veiligheidsmaatregelen : mondneusmasker, handen ontsmetten, en veiligheidsafstand van 1,5 m. Voorzichtig mogen we ook al activiteiten plannen mits het naleven van de veiligheidsvoorschriften. Dit is niet gemakkelijk omdat hiervoor een voldoende grote zaal nodig is en het gaat over een heel kwetsbare groep. Jaarlijks hebben wij in de Sint-Pieterskerk een eucharistieviering op de zondag van de chronisch zieke mensen : die kon dus doorgaan. De jaarlijkse receptie en de maaltijd die hierop gewoonlijk volgden, kon nu niet aangeboden worden. Dit was jammer, maar we hebben gelukkig onze leden kunnen ontmoeten in de kerk.

Samen mobiel

Wij doen ook mee met de actie 'Samen mobiel' van Samana voor obstakelvrije voetpaden. Misschien hebben jullie al een 'oranje signaallapje' of een 'oranje letter' gevonden langs de weg ? Dan is daar een vrijwilliger van Samana voorbijgekomen om een obstakel in een voetpad te signaleren. De gevonden obstakels worden genoteerd en de bevindingen worden overgemaakt aan het gemeentebestuur. Op dinsdag 29 september testten we enkele Ieperse voetpaden. Katelijne Duthoo, Jean-Pierre Verhelle en Patrick Vermeersch vergezelden mij.

Samana 70 jaar

Omwille van de coronacrisis kan er dit jaar niet samen gefeest worden. Toch heeft Samana deze verjaardag niet ongemerkt laten voorbijgaan. Er was de Samana TV-show op Eclips TV op vrijdag 9 oktober en zondag 11 oktober. Wie de show gemist heeft, kan hem nu bekijken op de website van Samana : samana.be. Naast de website van Samana kun je Samana West-Vlaanderen ook vinden op facebook.

Ria vertelt verder dat Ziekenzorg (nu Samana) niet zelden verbonden is met de plaatselijke parochiewerking. In de vorige eeuw hadden de pastoors nog de tijd en de mogelijkheid om hun parochianen thuis te bezoeken. Zo kwamen ze ook bij zieken en andere hulpbehoevenden. Door het tekort aan priesters wordt deze leemte nu ten dele opgevuld door leken en beperkt de werking zich niet tot de parochianen, zeg maar de geregelde kerkgangers. Niemand wordt uitgesloten. Tot zover Ria Coulembier.

Toevallig of niet, past dit artikel wonderwel in het pas gestarte diocesane werkjaar 2020-2021 'God gebeurt'. Alles draait om een hernieuwde aandacht voor 'diaconie', zeg maar 'dienstbaarheid'. En er is werk aan de winkel. Denk maar aan de steeds groter wordende wachtlijst van gehandicapten die recht hebben op een persoonlijk budget. Het zijn vooral de ouders en de mantelzorgers die hier al jaren vragende partij zijn. Die ouders en mantelzorgers voelen zich niet zelden in lockdown en dat heeft dan niets met corona te maken. Hierbij een warme oproep voor alle mensen van goede wil. We moeten niet wachten tot Kerstmis!

Jef Coulembier